Jest to gałąź gospodarki, która zajmuje się przetwarzaniem pewnych gatunków drzew, pochodzących z określonych lasów, a także wytwarzaniem papieru z wybranych surowców.
Można wyróżnić następujące działy:
- Przemysł tartaczny: zajmuje się przetwórstwem drzew w tartakach oraz produkcją elementów drewnianych;
- Przemysł przetwórstwa drzewnego- produkuje wyroby drewniane, takie, jak meble, sklejki, różnorodne płyty oraz inne;
- Przemysł zapałczany;
- Przemysł celulozowo- papierniczy;
Podstawowe produkty otrzymywane w przemyśle drzewno- papierniczym:
- grubizna- jest to drewno o charakterze użytkowym, okrągłego kształtu, którego średnica powinna wynosić minimalnie 7 cm., a w przypadku drzew szlachetnych- 5 cm; według polskich standardów wymiar ten mierzony jest razem z korą po cieńszej stronie pnia;
- tarcica- jest rodzajem półproduktu drzewnego, który otrzymuje się na wskutek odcięcie fragmentów pnia prze jego piłowanie podłużne; może być ona obrzynana lub nie obrzynana oraz wykorzystywaną do ogólnego oraz do szczególnego przeznaczenia;
- płyty pilśniowe- powstają poprzez nasączenie spilśnionych włókien drzewnych olejem schnącym, albo też żywicami syntetycznymi; istnieją płyty miękkie ( czyli porowate- nie prasowane, których powierzchnia jest szorstka), półtwarde, twarde i bardzo twarde ( czyli których jedna z powierzchni, lub też obie są gładkie); możliwe jest uszlachetnienie powierzchni takich płyt: przez gruntowanie ( z jednej strony lub z obu stron, na przykład farbą emulsyjną lub farbą do gruntowania), lakierowanie, laminowanie czy też oklejanie ich powierzchni ( fornirem lub tez papierem); twarde płyty mogą być szlifowane; arkusze tych płyt mają najczęściej duże wymiary, są sztywne i lekkie, oraz mają specjalne właściwości, jak dźwiękochłonność, czy ciepłochłonność; mogą mieć ogólne lub specjalne przeznaczenie (np. wodoodporność);
- płyty paździerzowe- produkowane są z paździerzy, czyli z włókien otrzymywanych z lnu, konopi, albo z obu, łączonych za pomocą kleju syntetycznego, utwardzane i prasowane w wysokiej temperaturze i ciśnieniu; mogą być potem dodatkowo szlifowane (jedno- lub dwustronnie). A ich powierzchnia może zostać dodatkowo uszlachetniona, np. poprzez lakierowanie czy też fornirowanie; mogą być one wykorzystane do produkcji mebli, lub do prac wykończeniowych jako materiał konstrukcyjny;
- płyty wiórowe- złożone SA z wiórów drzewnych, połączonych klejem syntetycznym w warunkach wysokiego ciśnienia; ich powierzchnia może pozostać naturalna, może być szlifowana, obłożona, lakierowana lub laminowana; ze względu na budowę mogą być to płyty: jednowarstwowe, trzywarstwowe oraz frakcjonowane ( w których wnętrzu cząsteczki drzewne zwiększają się od brzegów do środka); wykorzystywane są przede wszystkim do produkcji mebli oraz innych elementów wyposażenia wnętrz; pewną odmianą płyt SA płyty wiórowo- paździerzowe, gdzie zmieszane są wióry drzewne oraz paździerze, np. lniane czy konopne i połączone są klejem syntetycznym; stosowane głównie w przemyśle meblarskim i budowlanym (płyty wiórowo- cementowe);
- celuloza- to substancja pochodzenia roślinnego, nadaje roślinom odpowiedni kształt, a bardzo dużej ilości można spotkać w bawełnie, lnie, konopi oraz jucie; jest to około połowy masy drewna; jej cechą charakterystyczną jest odporność, zarówno na czynniki mechaniczne, jak i fizyczne; rozpuszcza się ona w pewnych substancjach chemicznych (np. amoniakalnym roztworze miedzi, chlorowodorkach soli czy stężonym kwasie siarkowym); celulozę stosuje się głównie do wyrobu: papieru, tkanin, pewnych włókien syntetycznych (jedwab octanowy i wiskozowy, nitroceluloza, antyceluloza), lakieru, celofanu, celuloidu czy materiałów wybuchowych;
- papier- jest wyrobem pochodzenia roślinnego, rzadziej zwierzęcego, produkowanym w formie arkuszy lub wstęg; proces produkcji papieru polega na spilśnieniu oraz przetwarzania zawieszonych w wodzie włókien: roślinnych (elementów drzew iglastych lub liściastych, trzciny, słomy zbóż, lnu, czy też konopi) lub zwierzęcych ( wełna, kawałki skór); do nich dodaje się wypełniacze (np. talk, kreda), substancje klejące (np. parafina czy różnego rodzaju kleje) oraz barwniki oraz inne substancje nadające papierowi specjalne właściwości użytkowe; umiejętność wytwarzania papieru pojawiła się początkowo w Chinach w II wieku n.e., a rozprzestrzeniła się na pozostałe kraje azjatyckie w VIII wieku; w Europie produkt ten wytwarzano powszechnie ręcznie w manufakturach- w XV wieku; w Polsce produkcję papieru za pomocą młynu papierniczego rozpoczęto w XV wieku; natomiast pierwsza maszyna do tworzenia papieru została skonstruowana w XVIII wieku; papier może być sklasyfikowany według różnorodnych kryteriów, np. składu włóknistego, gramatury, przeznaczenia użytkowego, powierzchnią czy barwą; można ogólnie wyróżnić papier:
- drzewny- zawierający ścier drzewny;
- bezdrzewny- nie zawierający w składzie tego elementu;
Ze względu szczególnie na jakość papieru, można wyodrębnić jego 10 klas; im wyższa jest klasa, tym lepsza jest jakość papieru ( najlepszy jest papier klasy I);
Ze względu na gramaturę wyróżniamy: bibułę (do 25 g/m. kw.), papier właściwy (25- 160 g/ m. kw.), karton (160- 315 g/ m. kw.) oraz tekturę ( pow. 315 g/ m. kw.);
Według kryterium przeznaczenia użytkowego: papier drukowy, pakowy, elektrotechniczny, przemysłowo- techniczny), albo przeznaczenie szczególne (np. papier drukowy gazetowy, do oklejania blach);
Powierzchnia papieru powoduje wyróżnienie: papieru szorstkiego, jedno- lub dwustronnie gładkiego, żeberkowanego, satynowego, gładkiego, karbowanego, marszczonego, prążkowanego, tłoczonego, itp.;
Papiery uszlachetnione- powlekane (gumowane, kredowane, parafinowane), nasycane (parafiną czy olejem), laminowane (papier pakowny) albo też drukowane (np. tapety);
- sklejki- to tworzywo o charakterze drewnopodobnym , które powstaje ze sklejanych warstw nieparzystej ilości fornirów, a włókna w kolejnych warstwach są układane względem siebie prostopadle; klejenie warstw następuje za pomocą klejów w wysokim ciśnieniu i często podwyższonej temperaturze; wyróżnić można fornir cienkowarstwowy (do 2 mm) oraz grubowarstwowy (pow. 2 mm); rodzaje sklejek: suchotrwałe, półwodoodporne, wodoodporne oraz specjalnego użytku (np. lotnicze, czy szkutnicze); wyrób ten wykorzystywany jest w wielu dziedzinach przemysłu, np. meblowym, stolarskim, lotniczym;
- meble
- stolarka budowlana;
Przemysł drzewno- papierniczy rozwinięty jest najlepiej w krajach, mających dostęp do własnych zasobów leśnych, np. USA, Kanadzie, Chinach, Niemczech, Szwecji, Finlandii, Rosji, Brazylii.
W Polsce jego rozwój nie jest najwyższy. Główne produkty to: grubizna i tarcica (Ruciane- Nida, Augustów, Hajnówka, Gołdap), celuloza, papier i tektura (Bydgoszcz, Ostrołęka, Kostrzyn, Kwidzyn, Świecie) oraz meble (Swarzędz, Jarocin, Wyszków, Radomsko, Zamość, Białystok).
