Lancetnik - przykład BEZCZASZKOWCÓW
Morfologia: prowadzi ukryty tryb życia na morskim dnie; zwierzę małych rozmiarów bocznie spłaszczone; można wyróżnić: przód oraz tył, które są dość ostro zakończone; na grzbiecie i podbrzuszu charakterystyczny fałd, na dole przedzielony z powodu występowania otworu atrialnego, ciało pokryte cienką skórą, na której występuje jednowarstwowy, urzęsiony nabłonek;
Budowa anatomiczna: podstawą szkieletu jest tu struna grzbietowa
Układ mięśniowy
Charakterystyczna metameria - widoczne są segmenty mięśni tzw. miomery poprzedzielane błoną łącznotkankową (mioseptami). Zauważalne jest przesunięcie o ½ miomerów z lewej strony względem prawej Dzięki takiej budowie lancetnik łatwiej może wyginać ciało na boki.
Układ pokarmowy
Pierwszy odcinek (jama około skrzelowa) jest wspólny razem z układem oddechowym. Wejście do jamy gębowej otacza wieniec "wąsów". Następnie mamy gardziel, jest ona poprzebijana szczelinami i tworzy tzw. kosz skrzelowy, na którego dnie biegnie rynienkowate zagłębienie zwane endostylem. Jego śluzowata wydzielina zlepia odpadające cząstki pokarmu. Dalej występuje przełyk, jelito środkowe, do którego uchodzi uchyłek wątrobowy. Układ kończy tylni odcinek jelita i odbyt.
Układ oddechowy
Tworzy go kosz skrzelowy poprzebijany ok. 170-180 parami szczelin skrzelowych. Te zaś otwierają się do przestrzeni okołoskrzelowej. Woda, która tam się dostaje wypływa otworem atrialnym. Wymiana gazowa zachodzi na powierzchni kosza skrzelowego.
Układ wydalniczy
Jednostkę podstawową stanowią tu nefrydia. U lancetnika jest ich ok. 90 par rozmieszczonych po grzbietowej stronie kosza skrzelowego. Nefrydium składa się z kanalika nerkowego i skupień komórek wydalniczych tzw. solenoctów, które wychwytują zbędne produkty przemiany materii. Główny produkt przemian azotowych to amoniak.
Układ nerwowy
O prostej budowie, zlokalizowany nad struną grzbietową. Cewka nerwowa w przedniej części ciała formuje pęcherzyk mózgowy, w którego początkowej części znajduje się skupienie komórek światłoczułych. Od cewki nerwowej odgałęziają się nerwy rdzeniowe.
RYBY:
Morfologia:
Te gromadę kręgowców charakteryzuje lekkie boczne spłaszczenie ciała i opływowość (przystosowanie do środowiska życia). Razem z brakiem możliwości do wykonywania ruchów głową zapewnia to dużą szybkość i sterowność podczas ruchu. Szkielet chrzęstny lub kostny. Dwa rodzaje płetw: parzyste - piersiowe oraz brzuszne; nieparzyste: grzbietowa, odbytowa i ogonowa.
Rekiny (ryby chrzęstno szkieletowe): ich płetwa ogonowa ma niesymetryczną budowę - kręgosłup uległ wygięciu i znajduje się w jej górnym płacie. Zapewnia to rybom posiadającym taki typ płetwy większą silę napędową i zwrotność. Kolejną cechą wyróżniającą rekiny jest brak pęcherza pławnego, dlatego też ryby te, aby nie opadać na dno muszą być w ciągłym ruchu.
Płaszczki: ich ogon ma biczowaty kształt. Gdy zwierzęta te pływają wykonują falujący ruch swoimi rozrośniętymi płetwami piersiowymi.
Pokrycie ciała: skóra z komórkami śluzowymi (wydzielany śluz redukuje opór wody) oraz pigmentowymi. Na skórze występują dachówkowato nachodzące na siebie łuski, pokryte nabłonkiem. Są one wytworem skóry! Wyróżniamy kilka rodzajów łusek różniących się pod względem kształtu i budowy. I tak mamy elastyczne łuski okrągławe lub zgrzebłowate, a także łuski plakoidalne (u rekinów).
Układ oddechowy
Narządem wymiany gazowej są u ryb skrzela. Są to blaszkowate wyrostki zlokalizowane na łukach skrzelowych. W wypadku ryb kostnoszkieletowych skrzela osłania tzw. wieczko skrzelowe.
Jednak skrzela nie są jedynym narządem, dzięki któremu ryby mogą pobierać tlen. Wiele gatunków wykształciło możliwość pobierania tej substancji (w formie rozpuszczonej w wodzie) poprzez skórę albo też ( postaci gazowej) przez ściany końcowego odcinka układu pokarmowego czy też pęcherza pławnego. Najbardziej ciekawym tworem umożliwiającym rybom pobieranie tlenu atmosferycznego jest tzw. labirynt. Jest to narząd zbudowany z cienkich kostnych blaszek pokrytych mocno ukrwionym nabłonkiem. Narząd ten występuje np. u ryb błędnikowych lub łaźnińcowatych.
Układ krwionośny
Zamknięty o jednym kierunku obiegu. Serce żylne, przez który krew przepływa tylko w jednym kierunku. Unerwiają je włókna autonomicznego układu nerwowego, które wpływają na zwolnienie tempa jego pracy.
W przypadku ryb chrzęstnych serce składa się z 4 elementów: zatoki żylnej, przedsionka, komory sercowej oraz stożka tętniczego. Jeśli zaś chodzi o kostnoszkieletowe to u nich zamiast stożka występuje opuszka tętnicza, która w rzeczywistości nie jest już częścią serca.
Serce tłoczy krew na obieg na przód ciała, w stronę skrzeli. W ich okolicy od tętnicy skrzelowej odłączają się łuki naczyniowe, które rozdzielają się na coraz mniejsze aż do naczyń włosowatych, w obrębie których dochodzi do wymiany gazowej. Natlenowana krew płynie dalej i rozprowadza tlen po ciele. Do zatoki żylnej już odtleniona wpływa przewodami Cuviera i żyłą wątrobową..
Układ pokarmowy
Posiada ogólny plan budowy typowy dla wszystkich kręgowców. U różnych ryb widoczne są zmiany w budowie aparatu gębowego zależne prowadzonego przez nie trybu życia. I tak u rekinów występuje kilka rzędów zębów, które rosną po wewnętrznej części szczęk. Wymiana uzębienia polega na stopniowym przesuwaniu się nowych rzędów w kierunku "na zewnątrz". Natomiast zęby płaszczek są tępe i służą miażdżeniu muszli morskich mięczaków. U ryb kostnoszkieletowych zęby to zazwyczaj stożkowate twory rozmieszczone na kościach szczeki a także podniebienia.
U tych ryb występuje także nietypowy narząd spełniający wiele ważnych funkcji - pęcherz pławny. Jego wnętrze zawiera mieszaninę gazów i może on być( lub też nie) połączony z przełykiem. U większości ryb pełni funkcję hydrostatyczną. Dzięki niemu ryby mogą regulować głębokości na jakiej są zanurzone. U niektórych zaś pełni funkcję narządu słuchowego.
Narządy zmysłów i układ nerwowy:
Mózg niewielkich rozmiarów złożony z 5 elementów ułożonych liniowo. Stosunkowo dobrze rozwinięte węchomózgowie a także nie za duże śródmózgowie występuje u ryby chrzęstne, gdyż te głównie poruszają się za pomocą węchu. Ich kresomózgowie uległo podziałowi na dwie półkule, od których odchodzą tzw. opuszki węchowe.
W wypadku ryb żywiących się planktonem oraz ryb drapieżnych (kostnoszkieletowych) wielkością dominuje śródmózgowie ze względu na wykorzystywanie przede wszystkim wzroku. Dodatkowo kresomózgowie tu jest troszkę większe, niż to u chrzęstnoszkieletowych.
Na obszarze kresomózgowia można wyróżnić zaczątki formowania się kory nerwowej a także pierwotnych ośrodków kojarzeniowych. Ze względu na ruchliwość, koniecznym było odpowiednie rozwinięcie struktur regulujących tę czynność na obszarze móżdżka. Rybie oczy musiały ulec adaptacji do warunków środowiska życia. Soczewka jest niemal kulistą, przez co ryb są krótkowidzami.
Układ wydalniczy:
Zbudowany z prymitywnych nerek, moczowodów od nich odchodzących i pęcherza moczowego, który posiada ujście na zewnątrz ciała. Układ ten służy głównie regulacji osmotycznej organizmu może być wspomagany przez skrzela. Bilans wodno-mineralny wygląda nieco inaczej u ryb chrzęstno- i kostnoszkieletowych a także u ryb morskich i słodkowodnych.
